Ελαφόνησος

Η Ελαφόνησος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου. Οι οικισμοί του νησιού συγκροτούν την Κοινότητα Ελαφονήσου. Ο πληθυσμός του νησιού, που είναι περίπου εξακόσιοι κάτοικοι τον χειμώνα, το καλοκαίρι σχεδόν διπλασιάζεται. Το νησί είναι πόλος έλξης τουριστών με κορύφωση τον μήνα Αύγουστο. Η Ελαφόνησος διέθετε έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στην Ελλάδα με σκάφη παράκτιας αλιείας. Τα περισσότερα από αυτά είναι τρεχαντήρια. Έχει έκταση 19 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί την Κοινότητα Ελαφονήσου, του νομού Λακωνίας. Πιό συγκεκριμένα το κοινοτικό διαμέρισμα Ελαφονήσου αποτελείται από το χωριό Ελαφονήσος και τους οικισμούς Καπάρι, Κάτω Νησί, Λεύκη και την Πούντα. Κατά την απογραφή του 2001 η κοινότητα είχε συνολικά 745 κατοίκους, από τους οποίους 625 κατοικούσαν στο χωριό Ελαφόνησος και στους οικισμούς οι υπόλοιποι ως εξής: 6 στο Καπάρι, 66 στο Κάτω Νησί, 35 στην Λεύκη και 13 στην Πούντα. Η Ελαφόνησος ανήκει στον Νομό Λακωνίας, ανατολικά βρίσκεται η Νεάπολη, έδρα του Δήμου Βοιών που μαζί με τα υπόλοιπα χωριά στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου αποτελούν τα Βάτικα. Στα νότια βρίσκονται τα Κύθηρα (Τσιρίγο).

Ο δήμος Ελαφονήσου συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 και προήλθε από την αναγνώριση της κοινότητας Ελαφονήσου σε δήμο. Η κοινότητα Ελαφονήσου είχε συσταθεί για πρώτη φορά το 1949 και από τότε παρέμεινε αμετάβλητη. Παλαιότερα το νησί της Ελαφονήσου ανήκε στην Κοινότητα Κάμπου Βοιών.

Κατά την αρχαιότητα η σημερινή Ελαφόνησος δεν αποτελούσε νησί αλλά την χερσόνησο “ΟΝΟΥ ΓΝΑΘΟΣ” καθώς το τότε σχήμα παρέπεμπε στην όψη γαϊδουρομασέλας σύμφωνα με τον Παυσανία, ο οποίος στην περιήγησή του τοποθετεί την πόλη στην ποντισμένη σήμερα περιοχή της νησίδας Παυλοπέτρι (Πετρί), όπου διακρίνονται ακόμη και σήμερα χαλάσματα σπιτιών και καρόδρομοι όπως και στον Κάβο Καλογήρου (Καλόγερας), κοντά στο νησί Κασέλα στις Παναγίας τα Νησιά αλλά και αλλού. Μαζί με την περιοχή μεταξύ του νησιού και της Πελοποννήσου που ποντίστηκε μετά τον πρώτο αιώνα μ.Χ., ποντίστηκαν και άλλα μικρότερα κομμάτια γης πέριξ του νησιού που σήμερα μας ανταμείβουν με τα υπέροχα χρυσοπράσινα χρώματα στα νερά άνωθεν τους.

Το σημερινό της όνομα η Ελαφόνησος το αντλεί σύμφωνα με έρευνα των Δρ. Σταμούλη Ιακώβου & Κρούπη Ηλία από το πλούσιο κυνήγι που υπήρχε στην περιοχή από την αρχαιότητα καθώς όπως αναφέρεται και από τον Παυσανία πολλά ήταν τα ιερά της Αρτέμιδος στην περιοχή, και πιο συγκεκριμένα από την ύπαρξη πλήθους μικρόσωμων ελαφιών κόκκινου χρώματος. Άλλωστε και το διάσημο άγαλμα της Θεάς Αρτέμιδας στο Μουσείο του Λούβρου που κρατά ένα τέτοιο ελάφι έχει βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή.

Σύμφωνα και με Βενετσιάνικους χάρτες του 15ου αιώνα η Ελαφόνησος αποτυπώνεται ως CERVI “τσέρβι” και τα Κύθηρα ως CERIGO “τσερίγκο” (όνομα που οι ντόπιοι χρησιμοποιούν ως και σήμερα για τα Κύθηρα, κάτι που δεν έγινε στην Ελαφόνησο καθώς δεν κατοικούταν τότε). Τέλος το απέναντι χωριό Βιγκλάφια μαρτυρά με το όνομα του την αλήθεια αυτή (ΒΙΓΚΛΑ – ΕΛΑΦΙΑ) καθώς από κει, απλώνεται μπροστά μας πεντακάθαρα όλος ο κάμπος ως την Ελαφόνησο όπως και η λιμνοθάλασσα Στρογγύλη. Ως φυσικό παρατηρητήριο λοιπόν των κόκκινων αυτών ελαφιών δεν θα μπορούσε παρά να αποδοθεί αυτό το τοπωνύμιο.